[Jacaranda Disidente] Frankismo-garaian, liburuzainak zirela esaten zuten lesbiana askok; ba al zenekien? Liburuzainak izango ote ziren gaur egungo kamioilariak?
Sasoi hartan ere erabiliko al zituzten guk gaur egun lesbiana maskulinoak izendatzeko erabiltzen ditugun esamoldeak? Nolakoak ote ziren frankismoko armairuak? Zer kode erabiltzen zuten ligatzeko? Eta luma atzemateko? Non elkartzen ziren?
Lesbianak, garai hartan, hamaika modutara moldatu ziren bi erregimenei ihes egiteko: erregimen heterosexualari eta frankistari. Besteak beste, hizkuntza erabili zuten: hizketa-molde bat sortu zuten, beren-berena. Egia esan, gaur egungo lesbianek eta garai hartakoek antz handia dute. Gaur egun, jakin nahi badugu ea norbait lesbiana den, hauxe galdetu ohi dugu: Ulertzen dun? Garai hartan, ordea, hauxe galdetzen zuten: Liburuzaina haiz? Edo, gazteagoak baziren: Tebeoa haiz? Bestelako esamoldeak ere erabiltzen zituzten, adibidez, asuntoa izatea edo edukitzea. Liburuzain esaten zitzaien elkarri babesa eta bizitzeko aukera ematen zioten lesbianen zirkulu klandestinoko kideei. Kide gayei ere esaten zieten liburuzain, honako egoera honetan: jendaurreko ekitaldi batean mutil-lagunaren rola betetzen zutenean eta bikote heterosexual bat zirela sinestarazten zutenean. Liburuzain gizon askok, gainera, semena eman zieten lesbianei, haurrak izan zitzaten, eta, are gehiago, aita-ponteko modura ere aurkeztu ohi zituzten, bi lesbiana elkarrekin bizitzeak eta haurrak elkarrekin hazteak ekar zitzakeen errepresaliei iskintxo egiteko. Era berean, neska-lagunak aurkeztean, esaten zuten haien ahizpak zirela, edo koinatak, edo lehengusuak Beste estrategia linguistiko sortzaile bat, hauxe: elkarrekin topatzeko erabiltzen zituzten tokietan (antzokiak, kafetegiak, kabaretak, literatur solasaldiak, kanpaldi ez-mistoak eta adiskideen etxeak), izengoitiak erabiltzen zituzten, eta izengoiti haiekin auto-izendatu ziren handik kanpora ere. Ezizen horiei esker, ez ziren agerian jartzen eta beren pribatutasunari eusten zioten; horiei esker eusten zioten diktaduratik kanpoko bizitza paraleloari.
Lesbianak guztiz ikusezinak ziren, eta beren sexualitatea guztiz ukatua zegoen, hainbeste, ezen, Alferren eta Gaizkileen Legeak ez baitzituen kontuan hartzen, ez eta horren ondorengoak ere, Arrisku Sozialaren Legeak. Lege horiek, ostera, lesbianen kide gay, trans, trabesti eta sexu-langileak biltzen zituen, eta gaizkiletzat jotzen. Ezkutu horri esker, emakume horiek elkarren eredu izan ziren: kode bat sortu zuten erregimen frankistari aurre egiteko eta beren kontuez hitz egiteko, eta, ez hori bakarrik, askatasun-eremu itzelak sortu zituzten, beren garaiko beste emakume batzuek inoiz bizi ez bezalakoak. Hala, eremu aske horietan, nahi zuten modukoak izan ziren, lasai agertu zuten beren sexualitatea, eta erregimen frankista eta heterosexualaren liburua erre zuten, hurrengo ataletan etortzekoak ziren lesbiana askoren historia aldatuz.